CMENTARZ ŻOŁNIERZY Z I WOJNY ŚWIATOWEJ W RUDAWCE
Druga bitwa na Jeziorach Mazurskich, zwana także Zimową, była częścią planu Paula von Hindenburga mającego na celu ostateczne zniszczenie wojsk rosyjskich przez armię niemiecką i w konsekwencji zakończenie wojny na froncie wschodnim. Plan ten został zaakceptowany przez niemieckiego szefa sztabu Ericha Falkenhayna, który, choć uważał, że wojna zostanie wygrana na Zachodzie, uznał, iż taki pokaz siły wywrze wrażenie na potencjalnych sojusznikach z Półwyspu Bałkańskiego.
Dwie niemieckie armie – Ósma i Dziesiąta stanęły przeciw rosyjskiej 10 Armii. Atak był doskonale przeprowadzonym manewrem oskrzydlającym: niemieckie armie nacierały jednocześnie z północy i południa, biorąc Rosjan w kleszcze.
Bitwa rozpoczęła się 7 lutego 1915 r. podczas silnej śnieżycy, kiedy to niemiecka Ósma Armia przypuściła niespodziewany atak na południowe skrzydło armii rosyjskiej. Zaskoczenie Rosjan było tak wielkie, że Niemcy w ciągu tygodnia posunęli się o ponad 100 km w głąb ich pozycji. 9 lutego 1915 r. Dziesiąta Armia przypuściła atak na drugą flankę będącej już w odwrocie armii rosyjskiej.
Przed całkowitą klęską ocaliła Rosjan skuteczna obrona XX Korpusu, który związał walką znacznie liczniejsze siły niemieckie dając reszcie 10 Armii, w sile trzech korpusów, czas na ucieczkę. XX korpus osłaniał ich odwrót wycofując się wzdłuż linii Macharce –Mikaszówka – Rudawka – Lipiny. 21 lutego okrążone resztki oddziałów rosyjskich skapitulowały w okolicach Lipin. Bitwa kosztowała życie 56 000 Rosjan, ponad 100 000 dostało się do niewoli. Straty po stronie niemieckiej były znacznie mniejsze.
Rudawka w czasie działań wojennych kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk. 18 lutego 108 Pułk Piechoty idący w straży tylnej XX Korpusu rosyjskiego wyparł z niej oddziały niemieckiej 31 Dywizji Piechoty z XXI Korpusu. W tym czasie Rudawka była przez krótki okres ostrzeliwana przez dwie haubice rosyjskie, ustawione w niedalekiej Mikaszówce.
Wieś stała się centrum aktywności rosyjskiej przez następne kilka dni. Po nieudanej próbie przedarcia się przez śluzę Wołkuszek w kierunku Grodna Rosjanie opuścili Rudawkę, przebijając się 20 lutego na południe w stronę Lipska. Wieś przeszła w ręce Niemców, którzy założyli w niej szpital polowy. Wojsko rosyjskie gościło w Rudawce ponownie około 23 lutego, kiedy to niedobitki 108 Pułku Piechoty z dowódcą na czele nocowały potajemnie we wsi pod bokiem Niemców.
Wieś stała się centrum aktywności rosyjskiej przez następne kilka dni. Po nieudanej próbie przedarcia się przez śluzę Wołkuszek w kierunku Grodna Rosjanie opuścili Rudawkę, przebijając się 20 lutego na południe w stronę Lipska. Wieś przeszła w ręce Niemców, którzy założyli w niej szpital polowy. Wojsko rosyjskie gościło w Rudawce ponownie około 23 lutego, kiedy to niedobitki 108 Pułku Piechoty z dowódcą na czele nocowały potajemnie we wsi pod bokiem Niemców.
Pamiątką działań wojennych jest kwatera wojskowa na cmentarzu w Rudawce, w której – według relacji mieszkań-ców - spoczywają we wspólnej mogile ciała żołnierzy obu walczących stron.
